Giant Sand: grillig en fascinerend

Vele tientallen albums heeft Howe Gelb inmiddels gemaakt. Hij is vooral bekend vanwege zijn formatie Giant Sand, een klinkende naam voor de liefhebbers van avontuurlijke americana. Binnenkort komt de band naar ons land en wellicht verschijnt er dit jaar nieuw werk.

Tekst Kees van Wee

Wat een rare naam voor een band, ben je geneigd te denken wanneer je voor het eerst van Giant Sand hoort, ook al is de groep afkomstig uit het door woestijnlandschap omgeven Tucson, Arizona. De naam wordt ineens een stuk begrijpelijker als je bedenkt dat de oorspronkelijke naam Giant Sandworms was.

Giant Sand is al zo’n veertig jaar actief, met als constante factor zanger/gitarist/pianist Howe Gelb. In de loop van de jaren zijn er veel bezettingswijzigingen geweest en er waren momenten dat Gelb de kar vrijwel in z’n eentje trok. De meest prominente voormalige bandleden zijn ongetwijfeld John Convertino en Joey Burns, die in midden jaren negentig met Calexico hun eigen groep begonnen, terwijl ook de betreurde gitarist Rainer Ptacek en Chris Cacavas (Green On Red) ooit lid waren van Giant Sand.

Ilse de Lange en JB Meijers
Er waren ook altijd bijdragen van veel gastartiesten, onder wie Neko Case, Victoria Williams, Vic Chesnutt, Juliana Hatfield, PJ Harvey, Steve Wynn, M. Ward en Isobel Campbell. In 2015 deden Ilse de Lange en JB Meijers mee in het nummer Man On A String op het album Heartbreak Pass. De Volkskrant vindt het een van de sterkste nummers van het album, dat volgens de recensent over de hele linie erg geslaagd is. ‘Desperate country noir, desolate woenstijnblues en ijzige, akoestische singer-songwriterpop zijn opnieuw de pijlers waarop Heartbreak Pass rust. Het is een plaat die goede diensten kan verrichten als introductie tot een grillig maar fascinerend oeuvre.’
 
Broeierig
Grillig en fascinerend is de muziek van Giant Sand zeker. Broeierig vaak ook. In de rustiger nummers voel je de woestijnwarmte soms opstijgen, niet in de laatste plaats door de lome praatzang van Gelb. Voor een steviger geluid deinst de groep ook niet terug, wat vooral vanwege de vervormde gitaren soms doet denken aan het rockende werk van Neil Young.

Productief baasje
Howe Gelb is een productief baasje en heeft niet alleen een stuk of dertig platen gemaakt met Giant Sand, maar ook enkele tientallen soloalbums. En dan zijn er nog andere samenwerkingsprojecten, zoals The Band of Blacky Ranchette en OP8 (met Lisa Germano), terwijl hij in 2021 een album uitbracht met het Belgische Colorist Orchestra en americanazangeres Pieta Brown. Hij heeft naar eigen zeggen een stem met een beperkt bereik en als hij zijn muziek kan verrijken met een vocale bijdrage van anderen zal hij dat niet nalaten.

Muse of the day
Vrijwel al het werk van Gelb lijkt uit de losse pols te worden geschud. Geen doordacht plan, vooral niet te lang bijschaven, maar gewoon spelen, zingen en kijken waar dat toe leidt. Die indruk wordt bevestigd wanneer het Nederlandse Blues Magazine hem in 2015 interviewt, na het verschijnen van het eerdergenoemde Heartbreak Pass. ‘Een idee voor dit album was er niet echt. Ik werk nooit met een plan maar laat me leiden door de ‘muse of the day’. Die brengt me naar verschillende plaatsen. Ik ben altijd weer verrast wanneer de ‘muse’ mij beïnvloedt, raakt en inspireert. Je zou er een studie op kunnen loslaten waarom het gebeurt, maar ik weet het echt niet. Weet je dat ik een muze heb gehad in Amsterdam? Gedurende enige tijd maakte ze muziek in mij los. De liedjes gingen niet zozeer over haar, maar wanneer ze in mijn buurt kwam moest ik onmiddellijk schrijven en dan kwam er veel moois uit. Het hoeft trouwens niet eens zozeer een persoon te zijn. De laatste keer dat het zo overduidelijk gebeurde was in Cordoba, in een huis. Het was dat huis dat mij ideeën gaf en het resultaat daarvan is grotendeels op Heartbreak Pass te vinden.’
 
Spanje, Denemarken
In Cordoba, Spanje, voelde Gelb zich helemaal thuis; hij nam er in 2010 het uitstekende album Alegrías op met zigeunermuzikanten uit Andalusië. Ook op andere plekken kan hij goed aarden. Het verlaat Tucson geregeld om samen te werken met nieuwe mensen. ‘De aarde is ons thuis’, liet hij aan Blues Magazine weten, ‘dus ik werk in al die plaatsen. Cordoba voelt voor mij als Tucson. In 2012 heb ik enige tijd in Denemarken geleefd, terwijl ik in Tucson woonde. Met de Deense muzikanten heb ik fijne muziek gemaakt omdat ze Tucson ‘begrepen’.’
 
Hij vervolgt: ‘Mijn bandleden worden steeds jonger. Dat was al het geval toen die jongens van Calexico in mijn band zaten. Het waren de jaren negentig. Van leeftijdsverschil tijdens het musiceren heb ik nooit iets gemerkt, maar volwassenheid speelde wel degelijk een rol. Joey en John waren nog heel jong en ik had serieuze problemen. Ik was tijdelijk een alleenstaande vader met een dochter. Je kunt zeggen dat Calexico is ontstaan omdat Joey mij niet begreep. ‘Oh, dus je hebt het te druk met andere zaken, was zijn reactie. Uit elkaar gaan leek hem de ideale oplossing.’
 
Nieuw album?
Het is alweer jaren geleden dat er nieuw werk van Giant Sand uitkwam, maar er is goede hoop dat er dit jaar toch weer een album verschijnt. Dat liet Gelb vorig jaar weten in een interview met AZCentral. Het album is geproduceerd door John Parish (PJ Harvey) en er is een vocale bijdrage van Gelbs dochter Talula. ‘Zij maakt de laatste paar jaren deel uit van de band en heeft met ons getourd. Ze zingt op de plaat en hopelijk is dit bevorderlijk voor haar eigen plaat. Want zij heeft het, ze heeft het meer dan ik.’

Carice van Houten
Of Talula ook meedoet wanneer Giant Sand binnenkort naar ons land komt, is nog even afwachten. Gelb is niet voorspelbaar en mogelijk geldt dat ook voor zijn dochter. Maar ook zonder haar zal Giant Sand ongetwijfeld borg staan voor bijzondere optredens. Wellicht is Carice van Houten daarbij trouwens van de partij, want zij is fan en introduceerde Gelb in 2011 bij het grote publiek tijdens een uitzending van De Wereld Draait Door.
 
Giant Sand live: 5 oktober in Doornroosje, Nijmegen; 18 oktober op festival Ramblin’ Roots, in TivoliVredenburg, Utrecht.