Mono: vergankelijkheid der dingen
Weinig landen roepen in mij zoveel interesse en tegelijk onbegrip op als Japan. De verklaring kan liggen in mijn hang naar het mystieke of door die keer dat ik op school verplicht werd om voor een literatuurlijst Yukio Mishima’s The Sound of Waves te lezen. Later kwamen daar nog mijn liefde voor sushi, de minimalistische architectuur van Tadao Ando en verfijnde vulpennen van Nakaya bovenop. Toen de band Mono uit Tokyo afgelopen vrijdag 19 mei de Muziekgieterij aandeed moest ik er dan ook naartoe om na afloop de conclusie te trekken dat het onweerstaanbare onbegrip over dat land, die cultuur en de mensen inderdaad onweerstaanbaar is. De muziek van Mono is even ongrijpbaar als mijn fascinatie voor het ‘Land van de Rijzende Zon’.
Tekst Ludo Diels
Met een groot aantal actieve vulkanen, een bovengemiddeld risico op aardbevingen, tsunami’s en orkanen is Japan rijk bedeeld als het om natuurrampen gaat. Ik moest hieraan denken toen ik de vier leden van Mono afgelopen vrijdag zag optreden. Ze speelden acht nummers van hun inmiddels uit zestien albums bestaande discografie die ruim anderhalf uur in beslag namen. Uitgesponnen, expressief en explosief. Maar ook: introspectief, meditatief en mysterieus. In die tekstloze muziek voltrok zich steeds een metaforische natuurramp of, minder dramatisch gesteld, een muzikale transformatie van zachte melodieën naar gruizige postrock, shoegaze of metal. De muziek zwelt in de regel niet aan maar overrompelt je met een orkaankracht.
Geen concert, maar een belevenis, zo zou je het optreden kunnen typeren. Het was muziek die je meenam, je bij de lurven greep. Geen show, maar niettemin een visueel spektakel in terughoudendheid. Je ziet vier geconcentreerde musici die noch met elkaar, laat staan met de zaal verbonden lijken. En toch is er sprake van een connectie. Er gebeurt iets dat je niet kunt benoemen, maar dat je ondergaat, weerloos gevangen in een vibrerende klankorgie. Het geluid wordt voelbaar alsof je het kunt aanraken, aaien zelfs, als een plek waarin je aangenaam kunt verwijlen.
Mono betekent ding in het Japans. De muziek wordt die avond daadwerkelijk als een ding. Een ding dat maar vluchtig bestaat en telkens weer wegsterft. Muziek is vergankelijkheid in optima forma. Die vergankelijkheid speelt in de Japanse cultuur een bijzondere rol. Mono no aware is een Japanse term die staat voor de vergankelijkheid van de dingen. Juist de tijdelijkheid verschaft de dingen hun blijvende waarde. De muziek van Mono is een viering van die kortstondigheid die ons veel vertelt over het wezen van de dingen. Na de ongeveer vierhonderd man in de kleine zaal in vervoering te hebben gebracht stierf de muziek weg, maar de betovering hield aan. Vergankelijke schoonheid. Je denkt iets van het mysterie muziek of het enigma van Japan te hebben ontrafeld, om je snel weer te realiseren dat dit naast onmogelijk toch vooral heel jammer zou zijn.
Zaterdag 27 mei geeft Mono nog een concert in TivoliVredenburg.