ONE TO ONE: JOHN & YOKO

Op 30 augustus 1972 speelde John Lennon in New York City zijn enige volledige show na zijn vertrek bij The Beatles. Een benefietconcert om geld in te zamelen voor de kinderen van Willowbrook, een instelling voor kinderen met fysieke en geestelijke beperkingen. Regisseur Kevin Macdonald neemt die muzikale gebeurtenis als uitgangspunt om achttien bepalende maanden in het leven van John en Yoko te reconstrueren in de documentaire One To One: John & Yoko.

Tekst Ludo Diels

In 1971 was het stel net in New York aangekomen – ze woonden in een klein appartement in Greenwich Village en keken enorm veel televisie. De docu gebruikt een uitbundige mix van Amerikaanse televisiebeelden om het tijdperk op te roepen aan de hand van wat de twee op de buis zouden hebben gezien: de Vietnamoorlog en de protesten daartegen, het zich ontwikkelende Watergate-schandaal, het presidentschap van Richard Nixon, de aanslag op de extreemrechtse gouverneur George Wallace, de poëzie van Allen Ginsberg, de in Dylans vuilnis rondsnuffelende AJ Weberman, reclames en soaps en de reportage over de wantoestanden in Willowbrook.
 
Voor de documentaire werd het kleine appartement dat het duo in New York deelde minutieus nagebouwd, wat alles nog authentieker maakt. Pas in 1973 verhuisden ze naar het bekende Dakota-gebouw, waar Lennon op 8 december 1980 voor de deur zou worden doodgeschoten door Mark Chapman.
Met een schat aan nooit eerder vertoond filmmateriaal en audioweergaves van talloze telefoongesprekken die Lennon en Ono voerden met onder meer manager Allen Klein, krijgt de kijker een unieke kijk op een cruciale periode in het leven van een van de beroemdste koppels in de muziekwereld.
 
En uiteraard zijn er filmbeelden van het concert, waar Lennon vooral nummers van na The Beatles speelt. ‘The Beatles are history’, is een van de eerste quotes die we uit zijn mond te horen krijgen. Hoogtepunten zijn een door merg en been gaande uitvoering van Mother en het altijd weer ontroerende Imagine.
Hoewel Ono met Lennon het podium deelt, speelt ze duidelijk de tweede viool. De docu heet dan wel One To One: John & Yoko, maar John neemt (en krijgt) het grootste aandeel. Niet toevallig zingt hij in Come Together: one and one and one is three. Met zijn scherpe tong en snelle geest trekt hij de aandacht al snel naar zich toe. Zelfs een sterke en onafhankelijke denker als Yoko Ono komt dan in de schaduw te staan.
 
Ze beklaagt zich in de documentaire uitgebreid over haar bejegening door de andere Beatles en alle anderen die haar verwijten de band uit elkaar te hebben gespeeld. Het is aandoenlijk te zien hoe Lennon haar verdedigt. “Mensen noemen haar lelijk. Ze is niet lelijk, maar zelfs als ze lelijk zou zijn hoor je dat niet te zeggen.”
Het is maar goed dat begin jaren zeventig de social media nog uitgevonden moesten worden. In dit tijdperk was de Japanse kunstenares digitaal gevierendeeld.
 
Het is slechts één voorbeeld van hoe de schaduwen van de huidige tijd zich in de jaren zeventig al lijken aan te kondigen en af te tekenen. Publieke afrekeningen, de dreiging van oorlog, de opkomst van extreemrechts en een president – Nixon – die er alles voor over heeft om zijn macht te behouden en uit te breiden. De weerstand daartegen leek in die jaren sterker en in ieder geval uitgesprokener dan nu het geval is, mede door de loudmouth Lennon, onvoorwaardelijk gesteund door Ono. De keuze om hun artistieke leven te koppelen aan activisme was voor hen een no-brainer.
De conservatieve Amerikaanse politici waren hen liever kwijt dan rijk. Pas in 1975 krijgt het stel een permanente verblijfsvergunning. Ik betwijfel of Trump en MAGA daartoe in staat zouden zijn: zich laten bekritiseren door een buitenlands icoon. Maar wat ik wel weet: we could use a man like Lennon again.
 
De documentaire One To One: John & Yoko van Kevin Macdonald en Sam Rice-Edwards draait vanaf 9 oktober in de Nederlandse bioscopen. Op zaterdag 20 september is hij ook te zien tijdens het Music Film Festival dat op 19, 20 en 21 september in Tilburg plaatsvindt. Daar zijn nog veel meer boeiende muziekfilms te bekijken, zoals 1-800-On-Her-Own, een fraai portret van de Amerikaanse Ani DeFranco en de Nederlandse première van de biografie van de excentrieke muzikant Sun Ra en zijn Arkestra. Raadpleeg voor meer informatie de site van het festival.