Ani DiFranco:  “Protestzanger? Niet echt”

De Amerikaanse zangeres Ani DiFranco strijdt al haar hele loopbaan voor rechten van vrouwen, de LHBTI+-gemeenschap en een eerlijk stemrecht. Nooit is het zo belangrijk geweest als onder Trump. Maar het is niet makkelijk.

Tekst Sander Wamerdam Foto Shervin Lainez

Halverwege het gesprek gaat ze met haar vingers door haar halflange, bruine haar. Ze staart door haar zwarte bril en zegt, radeloos: “Verzet organiseren is zo complex.” We hebben het, natuurlijk, over de politieke situatie in de Verenigde Staten, waar de regering Trump in snel tempo democratische instituties afbreekt, de pers de mond snoert en verworven rechten van vrouwen inperkt. Ze voelt niet alleen vertwijfeling, maar ook woede.

Folk-feminist hero Ani DiFranco, icoon van vooruitstrevendheid en tolerantie, is boos op al die progressieve Amerikanen die in november op verkiezingsdag niet gingen stemmen. Als verwende kinderen die hun zin niet kregen. “Ongelooflijk blijft het. Dus een democratische, gekleurde vrouw was voor jullie niet opwindend genoeg om voor naar de stembus te gaan? Hoe grens doorbrekend wil je het hebben? Misschien was ze niet perfecte kandidaat voor je – voor mij ook niet – maar om zo arrogant te zijn dat je mokkend met je armen over elkaar thuis gaat zitten omdat je niet helemaal je zin krijgt?  Het maakt me woedend!”

Het politieke en het persoonlijke zijn met elkaar verweven bij DiFranco, al haar hele carrière. Of het nu gaat over seksuele identiteit, de invloed van grote bedrijven op politici of de diepe karrensporen van het patriarchaat.
Ook op haar nieuwe, 23e, plaat Unprecedented Sh!t gaat het over grote thema’s. Maar het is geen regulier album. Het is een verzameling van nummers die zijn geschreven tussen 2011 en 2022: tijdens de pandemie, voor een musical, voor een kinderboek. En, bij uitzondering, wilde ze een keer met een producer werken. Die moest, vertelt ze via een videoverbinding, de “wereld van machines” laten versmelten met haar liedjes.
“Al jaren liep ik rond met dat idee, maar het komt er nooit uit zoals ik het in mijn hoofd heb. Dus bij deze plaat dacht ik: ik moet een jonger iemand bellen die dat voor me kan vertalen. Zeker omdat de wereld waarin we leven een wereld van machines is. We gebruiken ze om elkaar te zien, om met elkaar te praten, we leven met ze. Dus eigenlijk is het gek dat ze niet eerder onderdeel zijn geworden van mijn kunst. Dus ik belde BJ Burton (bekend van Bon Iver) en hij deed alles waarop ik hoopte. Hij bracht de moderne wereld in mijn album.”

Maar je wil tegelijkertijd niet dat machines de zachtheid van een nummer overstemmen.
“Klopt. En daar zijn we goed in geslaagd, volgens mij. Hij probeerde de demo’s die ik had gestuurd niet te transformeren in overdadige soundscapes. Zijn instinct zei hem: minder, minder, minder. Op sommige momenten zette hij mijn gitaar bijna uit en bleef er alleen een soort bubbelend geluid over, onder mijn a-capella stem. Ik hou van de contrasten op de plaat. Je hoort nog steeds de intimiteit, de eerlijkheid en de nabijheid maar tegelijkertijd gaat het gepaard met veel spektakel.”

En dat hoor je goed in een nummer als Baby Roe. Vol energie.
“Dat is gebaseerd op de Supreme Court uitspraak Roe vs Wade, uit 1973, over het recht op abortus. Ik las een boek, The Family Roe, waarin je alle hoofdrolspelers leert kennen. Fascinerend. Vol trauma’s. Een van de mensen in het boek is Norma McCorvey, die zwanger is en een abortus wil in de staat Texas. Daarvoor moet ze naar de rechtbank, onder het pseudoniem “Jane Roe”. Dat proces duurt, ironisch genoeg, langer dan haar zwangerschap. Dus die baby – en daar staan niet veel mensen bij stil - wordt geboren, terwijl de moeder in het gelijk gesteld wordt en de baby had mogen laten weghalen.  Dus de baby wordt geboren en door een gezin geadopteerd, zonder iets te weten over welke grote rol zij en haar moeder hebben gespeeld in de Amerikaanse geschiedenis. Tot ze volwassen wordt. Dat nummer heet Baby Roe omdat ik het echt eens ben met het verhaal erachter. Vrouwen horen vrij te zijn, daar komt het op neer.”

Wat hoor je van de mensen die er anders over denken?
“Die reacties zijn er natuurlijk ook. Dat houdt niet op. Maar ik bescherm mezelf. Ik zit heel weinig op sociale media en ik lees al decennia geen recensies meer. Dat vind ik te beklemmend voor mijn geest en mijn creativiteit. Zeker politiek heb ik de afgelopen jaren veel backlash gehad. Maar ik probeer ervoor te zorgen dat het mijn energie niet raakt.”

Voel je jezelf eigenlijk nog een protestzanger? Ik herinner me een oude foto van je met op de gitaar de tekst ‘This Machine Kills Fascists’ van Woody Guthrie.
“Met alles wat er politiek gebeurt, is het belangrijk weerwoord te geven en om de macht niet zomaar over te dragen. Ik ben geschokt wanneer ik zie dat mensen blindelings volgen en gehoorzamen. Zelfs voordat iemand ze dwingt. Trump zegt bijvoorbeeld: ‘Het is niet de Gulf of Mexico maar de Gulf of America’. En de volgende dag staat er, als je googelt, Gulf of America! Het gaat niet om de grote bedrijven of de elite met geld maar ook om gewone mensen om je heen. Ze schikken zich om veilig en behaaglijk te blijven. Uit angst. Deze president, dit regime, zal je vervolgen. En ze kunnen je leven heel moeilijk maken. En dus kiezen mensen het pad van de minste weerstand.”

Dit is deel uit het interview dat is te lezen in het nieuwe nummer van Heaven magazine. Nooit een nummer missen? Zie onze aanbieding.