Tielman Brothers schonken Nederland de rock 'n' roll

Je moet het gezien hebben om het te geloven, het negen minuten durende optreden op 23 januari 1960 van The Tielman Brothers tijdens de maandelijkse Weekendshow op de Nederlandse televisie. Zeker het tweede nummer, Rolling Rock, doet je 57 jaar later nog bijna van je stoel vallen. Dankzij vier Indische muzikanten heeft de rock 'n' roll zijn weg gevonden naar de huiskamers. Over hen, hun entourage en de Nederlandse rock 'n' roll tussen 1957 en 1967, schreef Harm Peter Smilde het boek Helden van toen.

Dat de opnamen, in twee delen te vinden op YouTube, bewaard zijn gebleven is een klein wonder. Veel banden in het prille tv-tijdperk werden na gebruik gewist met andere opnamen. In het instrumentale Black Eyes, de opener, doen de mannen het aanvankelijk kalmpjes aan, tot ze halverwege alle schroom laten varen en de beuk erin gooien. Het is de opmaat naar het volgende nummer waarin ze echt helemaal los gaan: drummer Loulou die als een malle aan het hakken is en al spelend rond zijn kit wandelt. Met voor zijn neus slaggitarist Reggy, die zijn instrument afragt, en bassist Ponthon die zijn staande bas inzet als klimtoestel voor de alsmaar salvo's afvurende sologitarist Andy. Het slot van de opname, een keurig klappende zaal vol zittend publiek zonder enige rock 'n' roll uitstraling, is haast Monty Pythonesk. Hoewel dat programma nog moest worden uitgevonden, evenals de garagerock of punk attitude die de vier muzikanten uitstralen. Alsnog hulde aan de redactie van het destijds populaire tv-programma Weekendshow, die eerder niet verder kwam dan Mieke Telkamp, Greetje Kauffeld en de hawaiianmuzikant George de Fretes.

De Tielmannen

De broers Reggy, Ponthon, Andy en Loulou Tielman waren al in Indonesië actief in de muziek, onder de naam The Timor Rhythm Brothers. Samen met hun vader Herman en hun zusje Jane traden ze in de woelige na-oorlogse jaren onder meer op voor Nederlandse militairen. Later luisterden ze naar rock ‘n' roll via Australische zenders. Omdat hun bestaan als Nederlanders in Indonesië steeds onzekerder werd, kwamen ze (net als tienduizenden anderen) in de jaren vijftig naar het voor hen onbekende vaderland. Daar bleken de broers muzikaal een enorme voorsprong te hebben. Ze stapten de bühne op, gaven spetterende shows weg en werden zo de ongekroonde pioniers van de Nederlandse pop- en rockmuziek. Door optredens in Nederland, op de wereldtentoonstelling – Expo 58 – in Brussel en in Duitsland steeg de ster van The Tielman Brothers razendsnel. In deze oerperiode van de Nederlandse popmuziek waren ze een van de beste rock ’n' rollbands van West-Europa, zo niet dé beste. Dit was rock in zijn puurste vorm: dichtbij, overrompelend en een beetje gevaarlijk. Vaak gespeeld in niet al te grote, zweterige, rokerige zaaltjes met (naast muziekliefhebbers) veel pooiers, prostituees en (halve) criminelen. Het boek laat zien dat het niet alles goud was dat er blonk. Naast het uiterlijk vertoon van mooie auto’s, blingbling en Duitse meiden waren er ook ruzies, eenzaamheid, ziektes en soms belabberde behuizing.

Harm Peter Smilde

Harm Peter Smilde (1966), schrijver en muzikant, werkte ongeveer vijf jaar aan Helden van toen. Zijn informatie heeft hij uit tweede hand. Reggy, de enige Tielman die nog leefde toen hij aan zijn missie begon, kreeg hij niet te pakken. Dus sprak hij ooggetuigen, zocht in krantenarchieven en literatuur, bekeek Indische archieven in het Nationaal Archief en deed beeld- en geluidsresearch. Zijn zoektocht ging verder dan de muziek alleen. Hij nam ook het tijdsbeeld op en schetst de lezer de sfeer van eind jaren vijftig en begin jaren zestig.

De auteur ontdekte The Tielman Brothers betrekkelijk kort geleden, bekent hij met zekere schroom in zijn inleiding. Pas in 2010 werd hij op het spoor gezet en nadat hij zich realiseerde hoe belangrijk de band werkelijk is, besloot hij in de geschiedenis te duiken van wat wordt beschouwd als de grondleggers van de rock 'n' roll in Nederland.

Helden van toen - The Tielman Brothers en de Nederlandse rock ’n' roll 1957-1967 door Harm Peter Smilde verschijnt bij uitgeverij SWP.

Boekpresentatie

De boekpresentatie is 28 september om 17.00 uur in The Fiddler in Den Haag. Gastheer is de nachtburgemeester van Den Haag, René Bom, en Woody Brunings van The Crazy Rockers zal samen met auteur Harm Peter Smilde een muzikale ode aan The Tielman Brothers brengen. Leon Donnars deelt zijn herinneringen aan Indorock en Spike van Zoest, gitarist van DI-RECT, zal uit handen van René Bom het eerste exemplaar in ontvangst nemen.