Stijn Meuris geeft tekst en uitleg

Zoals een slager in de regel niet zijn eigen vlees dient te keuren, kan een artiest de beoordeling van zijn werk beter overlaten aan een derde partij. Tenzij ‘de slager’ met frisse blik naar zijn werk kijkt en naast de successen de missers deelt. Dat doet Vlaming Stijn Meuris in Tekst & Uitleg, waarin hij de helft van al zijn 122 liedteksten van commentaar voorziet.

Ik kende slechts één artiest die zijn eigen oeuvre in het openbaar langs de meetlat heeft gelegd en er een waardering aan heeft toegekend. Gitarist Johnny Ramone (John Cummings, 1948-2004) beschrijft in zijn postuum verschenen autobiografie Commandouit 2012 de totstandkoming van alle Ramones-studioalbums en deelt cijfers uit, van A+ tot C. Het zijn even ontwapenende als opmerkelijke ontboezemingen, want in geen van de 2263 concerten van de band zei Johnny Ramone ook maar één woord. De snelste gitarist ter wereld liet zijn instrument spreken.

Wat dat betreft is het verschil met journalist, regisseur en zanger Stijn Meuris (1964) levensgroot. Die speelt per se geen gitaar, hij zingt. En wel zijn eigen teksten, op een enkele cover of vertaling na. Altijd in het Nederlands, want: "ik spreek en denk in het Nederlands en zou het vreemd vinden, zelfs een beetje onnatuurlijk, als ik met dat gegeven niks zou doen." Meuris vierde eerder dit jaar dat hij 50 was geworden en 25 jaar in de schijnwerpers stond. De eerste tien jaar met Noordkaap, de band waarmee hij in 1990 Humo's Rock Rally won, het volgende decennium met Monza en toen die band werd opgeheven simpelweg met Meuris, 'the band'.

Nadat in april een jubileum-vinylbox met boek was verschenen, boog hij zich op verzoek van zijn uitgever over zijn teksten. Zelf kwam hij op het idee de helft van zijn eigen werk onder loep te nemen. Het project begon met een speurtocht, want hij kon lang niet al het materiaal uit een lade trekken, of van een harde schijf, hij moest het vaak van lyrics-websites plukken. Die weer veel fouten bleken te bevatten, bleek bij controle.

De vroegste van de 122 geboekstaafde teksten stamt uit 1982 en heet Maatschappij. Stijn Meuris (17) schreef het voor zijn allereerste bandje Gruppenbild, waarmee hij pardoes in de finale van Humo's Rock Rally belandde en in de Brusselse AB mocht spelen. Hij is er drie decennia later niet eens ontevreden over. "Sturm und Drang, geheel eigen aan weltschmerzerige teenagers, honderd procent oprecht." Dat kan niet gezegd van Paris Texas (Noordkaap, Feest In De Stad, 1991) en Engel (Noordkaap, Een Heel Klein Beetje Oorlog, 1993). In het boek blijven ze onbesproken, maar tijdens een tv-interview op Canvas brandt hij ze af. Maar die zijn nog niet zo beroerd als Regen En Ruïnes, eveneens van het (debuut)album Feest In De Stad. "Waar gaat dit godsnaam over", vraagt hij zich af. En over de zin Geef me een tent, geef me vuur dat me verwent: "Een goed gesprek en eventueel een nekschot ware beter geweest."

Net als bij Noordkaap is het albumdebuut van Monza tekstueel geen hoogvlieger. Opmerkelijk, want al bij de eerste sessie van wat zijn nieuwe band moet worden, rolt in een mum van tijd Van God Los eruit. "Toen het nummer klaar was, heb ik me maar eens voorgesteld aan de gitarist." Het werd een klassieker en is live een geheide meezinger. Maar wat verder in 2001 op het gelijknamige album verschijnt, bestempelt Meuris als pover.

In Tekst & Uitleg blikt Meuris meer dan eens terug op de treurigste periode in zijn bestaan. In de zomer van 2003 maakt zijn vriendin Lydia Fiems een eind aan haar leven. De pijn die dat veroorzaakt, is terug te horen op het album Grand van Monza uit 2005, waar Alles Half, Fantoompijn, Dood Aan Alle Meisjes en Naar Men Zegt allemaal verwijzen naar die inktzwarte bladzijden.

Maar het is niet louter kommer en kwel, overigens tevens de titel van het nieuwste, in 2015 uitgebrachte nummer. Meuris is, terecht, trots op de meeste van zijn tekstvondsten. En als de melodie er naadloos omheen valt, is dat extra reden tot vreugde. Bovenaan staat wat hem betreft Het Zou Niet Mogen Zijn (Noordkaap, Gigant, 1993). "Hier klopt alles, de kleur van het nummer past bij de tint van de tekst."

Slechts even aan de orde komen de bewerkingen van zijn teksten door anderen. Zoals Ruimteschip R.U.D.Y, naar het voorbeeld Sateliet S.U.Z.Y. (Noordkaap, Programma '96, 1996). Dat nummer kreeg ook een 'pornoversie' die Meuris, vertelde hij op Canvas, verpakt in een bruine envelop, in zijn bus vond. De beginstrofe Satelliet S.U.Z.Y., telkens als ik u zie is kunstig omgebouwd tot Zatte slet Suzy, ’t is pijpen of ’t is ruzie. Iets voor de tweede druk wellicht.

Stijn Meuris: 'Tekst & Uitleg' (Uitgeverij Lannoo)